Nông nghiệp Việt Nam số ra ngày 18/8/2011 có bài phản ánh "độc chiêu" pha bột lạ vào cao su để tăng hàm lượng đã thu hút sự quan tâm đặc biệt của bạn đọc. Nhằm giúp bạn đọc rõ hơn về vấn đề này, NNVN đã trao đổi với ông Lại Văn Lâm, Viện trưởng Viện Nghiên cứu cao su VN.
Thưa ông, như NNVN đã nêu, thời gian qua có một số thương lái mua bán trôi nổi một thứ bột lạ từ Trung Quốc đưa sang VN để dùng pha vào mủ nước cao su tiểu điền nhằm nâng cao khối lượng. Về mặt khoa học thì xác định chất bột lạ đó hiện nay là gì?
Hóa chất lạ này thật ra là một chất vô cơ, có thành phần hóa học chủ yếu là X (xin không nêu cụ thể vì tránh làm giả). Bản thân hóa chất này không gây phản ứng trực tiếp với các thành phần của mủ cao su. Khi qua ly tâm, dù bị độn với nồng độ nào cũng đều không có sự tách lớp rõ ràng giữa cao su khô, serum và các thành phần cặn trong mủ.
Latex bị độn hóa chất này với nồng độ từ 4% ÷ 5% có thể giữ mủ ổn định khoảng 2 – 3 giờ, nên rất khó nhận biết bằng cảm quan. Theo tôi, có thể thương lái sử dụng thủ thuật độn hóa chất này chỉ ngay trước khi bán cho nhà máy chế biến mủ cao su của nhà nước và tư nhân để không bị phát hiện.
Vậy hóa chất lạ này có làm ảnh hưởng đến chất lượng mủ sau sơ chế không?
Latex bị độn hóa chất này với nồng độ từ 4 % ÷ 5 % sẽ gây giảm chất lượng mủ sau sơ chế. Sau khi tiến hành phân tích xét nghiệm cho thấy, hàm lượng tro cao hơn đối chứng từ 4,6 ÷ > 10 lần, chất bẩn giữ lại trên rây cao từ 1,8 ÷ 4,3 lần, và chỉ số duy trì độ dẻo PRI giảm từ 10,7 ÷ 16,4. Các chỉ tiêu này đều không đạt so với yêu cầu kỹ thuật cho phép đối với các cấp hạng cao su chế biến từ mủ nước, gây rớt hạng thậm chí rớt xuống đến hạng "ngoại lệ".
Còn ảnh hưởng kinh tế thì sao?
Khi độn chất lạ này vào trong mủ nước ở nồng độ 4% thì có thể làm tăng 1,4 độ TSC, quy ra tăng lợi nhuận cho thương lái khoảng > 8,7 % tương đương với việc gây thiệt hại cho nhà máy khi thu mua; tương tự, nếu độn vào trong mủ nước ở tỷ lệ 5% sẽ làm tăng 3 độ TSC, tức tăng lợi nhuận cho thương lái (hay gây thiệt hại cho nhà máy khi thu mua) là >= 15%.
Nói cách khác, các nhà máy chế biến sẽ bị mất lượng cao su khô đáng kể do hao hụt vì hàm lượng TSC xuất phát từ việc thu mua có hóa chất lạ nói trên.
Ngoài ra, cao su bị độn bởi hóa chất lạ này còn bị mất giá khi bán do không đạt các cấp hạng cao su chế biến từ mủ nước như tôi đã nói.
Chúng ta phải nhận diện chất lạ đó như thế nào để có biện pháp đối phó?
Vừa qua, do mẫu hóa chất mà Hiệp hội Cao su VN gửi đến không phản ứng trực tiếp với thành phần của mủ nước nên rất khó có thể nhận biết qua đánh giá ngoại quan chất lượng mủ nước. Vì vậy, để nhận diện mủ có độn bởi hóa chất dạng bột lạ này, chúng tôi đề xuất sau:
Một là, khi thu mua mủ từ các thương lái, nhà máy nên tìm cách trì hoãn thời gian. Vì nếu mủ bị độn bởi hóa chất này thì sau 3 giờ mủ sẽ biến màu, chuyển từ trắng sang tím và có sự đông kết cục bộ (vón cục).
Hai là, nếu có máy ly tâm, có thể đưa mẫu mủ vào ly tâm với tốc độ thấp nhất (4.000 vòng/phút) trong thời gian 5 phút. Sau khi ly tâm, nếu mủ có sự phân lớp rõ ràng (2 màu trắng và vàng hoặc trắng phần trên, phần giữa màu trong suốt dưới cùng màu trắng đục) là mủ không có trộn hóa chất này. Nhưng nếu sau ly tâm dung dịch mủ không có sự phân lớp rõ ràng tức là mủ đã bị pha trộn hóa chất này.
Tuy nhiên, nhằm đối phó với những thủ thuật pha, độn các loại hóa chất để tăng lợi nhuận cho thương lái, gây thiệt hại cho bên nhà máy chế biến là hoàn toàn không dễ dàng chút nào. Bởi các thủ thuật gian lận này là rất đa dạng mà việc sử dụng chất bột này chỉ là một trong nhiều cách mà các đầu nậu thương lái thường sử dụng. Trước mắt, các biện pháp đối phó tích cực nhất hiện nay là: Lực lượng quản lý thị trường các cấp từ quận, huyện trở lên cùng vào cuộc, đề ra các biện pháp ngăn chặn hành vi gian lận trong lĩnh vực mua bán mủ cao su với mục đích bảo vệ quyền lợi cho các hộ tiểu điền, các nhà máy chế biến và bảo vệ thương hiệu cho cao su SVR; Các nhà máy hãy tự bảo vệ quyền lợi của nhà máy, của công ty bằng cách kiên quyết không thu mua mủ từ các nguồn bán không tin cậy.
Xin cám ơn ông!
